W obliczu wojny w Ukrainie i wywołanej przez nią wielomilionowej fali uchodźców przekraczających polskie granice, obserwujemy historyczną zmianę statusu samego języka polskiego – z języka lokalnego, polski staje się „pomostem między Wschodem a Zachodem” (Levchuk 2020), językiem prestiżowym, umożliwiającym awans społeczny migrantom z sąsiednich krajów. Rosnące zapotrzebowanie stwarza przestrzeń do tworzenia strategii i rozwiązań, które, choć dalekie od tradycyjnych ram szkolnych, uznać można za skuteczne substytuty formalnej edukacji językowej.
„Polskie instytucje państwowe nie są przygotowane na napływ blisko 4 mln Ukraińców z doświadczeniem uchodźczym, nie są również w stanie błyskawicznie zorganizować i zapewnić należytego nauczania. Dlatego też inicjatywa nauki języka polskiego podejmowana jest przez wiele podmiotów formalnych i nieformalnych: organizacje pozarządowe, samorządy lokalne, województwa, wolontariuszy pozainstytucjonalnych, firmy, ośrodki recepcyjne, osoby prywatne. Wszystkie te oddolne inicjatywy nie są systematycznie koordynowane i nie mają jednolitego programu. Taka chaotyczna sytuacja edukacyjna wymaga pilnego rozpoznania poszczególnych podmiotów prowadzących zajęcia, kategoryzowania klientów i stosowanych metod. Tylko wtedy możliwe będzie skoordynowanie rządowych i pozarządowych placówek oświatowych oraz wypracowanie skutecznych metod pozaszkolnej nauki języka polskiego dla milionów nowych członków polskiego społeczeństwa” – mówi prof. dr hab. Przemysław Gębal, koordynator projektu.
Odpowiedzią na aktualną sytuację społeczną jest projekt „Mapowanie nowych agentów i tendencji w nauczaniu języka polskiego jako obcego wśród ukraińskich imigrantów w Polsce”, który zostanie zrealizowany w 2023 roku dzięki dofinansowaniu w ramach Programu Granty Interwencyjne Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej.
„W nowym krajobrazie edukacyjnym wyłania się różnorodność metod i strategii rozwoju kompetencji językowych, co jest ściśle związane z migranckimi praktykami dzielenia się wiedzą umożliwiającą adaptację w nowych warunkach kulturowych. Zrozumienie tych zjawisk ma kluczowe znaczenie podczas opracowywania systematycznych i skutecznych sposobów przyswajania i uczenia się języka polskiego dla nowo przybyłych osób. Działania projektowe podejmowane przez zespół badawczy będą koncentrowały się na rozpoznaniu podmiotów zajmujących się nieformalną nauką języka polskiego jako obcego wśród Ukraińców, a także analizę tendencji dotyczących stosowanych przez nich metod i strategii nauczania” – mówi dr Irena Chawrilska, dyrektorka Akademickiego Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej.
Projekt będzie realizował zespół: prof dr hab. Przemysław Gębal (Uniwersytet Gdański) – kierownik projektu, dr Irena Chawrilska (Uniwersytet Gdański), dr hab. Zbigniew Szmyt, prof. UAM (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu), dr Karol Krzyżosiak (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu).